พระที่นั่งจักรีมหาปราสาท

   พระที่นั่งจักรีมหาปราสาท 


    พระที่นั่งจักรีมหาปราสาท เป็นพระที่นั่งสำคัญองค์หนึ่งในหมู่พระที่นั่งจักรีมหาปราสาท ที่พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว โปรดเกล้าฯ ให้สร้างขึ้น เดิมมีพระที่นั่งต่างๆ ต่อเนื่องกันรวม 11 องค์ ปัจจุบันมีอยู่เพียง 3 องค์ คือ พระที่นั่งจักรีมหาปราสาท พระที่นั่งมูลสถานบรมอาสน์ และพระที่นั่งสมมิเทวราชอุปบัติ
พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว โปรดเกล้าฯ ให้จ้างสถาปนิกชาวอังกฤษจากสิงคโปร์ ชื่อ มิสเตอร์ ยอน คลูนิช ทำหน้าที่เป็นนายช่างออกแบบถวายตามพระราชดำริ โดยสร้างตามแบบอย่างศิลปกรรมตะวันตก มีหลังคากลมซึ่งเป็นที่นิยมอยู่ในขณะนั้น แต่สมเด็จเจ้าพระยาบรมมหาศรีสุริยวงศ์ (ช่วง บุนนาค) กราบบังคมทูลพระกรุณาว่าสมควรสร้างเป็นปราสาทจึงจะเหมาะสม เพราะเมื่อครั้งกรุงศรีอยุธยา มีการสร้างปราสาทเรียงกัน 3 องค์ ในสมัยกรุงรัตนโกสินทร์ มีการสร้างอยู่แล้ว 2 องค์ คือ พระที่นั่งจักรพรรดิพิมาน กับ พระที่นั่งดุสิตมหาปราสาท นอกจากนี้การสร้างพระมหาปราสาทนั้นถือกันมาแต่โบราณว่า เป็นการเฉลิมพระเกียรติยศของสมเด็จพระมหากษัตริยาธิราชเจ้าที่ทรงสร้างด้วย จึงมีพระราชดำริเห็นชอบและโปรดเกล้าฯให้สร้างพระที่นั่งจักรีมหาปราสาทเป็นแบบผสมผสานระหว่างสถาปัตยกรรมไทย และสถาปัตยกรรมตะวันตก โดยองค์พระที่นั่งเป็นแบบตะวันตกแต่ส่วนหลังคาเป็นแบบไทย
       ช่วงต้นรัชกาลพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว การปฏิรูปบ้านเมืองมีพระบรมราโชบายในการเจริญสัมพันธไมตรีกับนานาอารยประเทศ การออกแบบพระที่นั่งจักรีมหาปราสาท จึงสอดคล้องกับธรรมเนียมนิยมแห่งอารยะประเทศ เช่น มีห้องทรงพระอักษร ห้องเสวยพระสุธารสกาแฟ ห้องพระราชทานเลี้ยง ห้องรับรองแขกเมือง ฯลฯ
       ในปัจจุบันทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้ใช้ท้องพระโรงกลางในพระที่นั่งจักรีมหาปราสาท เป็นสถานที่เสด็จออกให้คณะทุตานุทูตต่างประเทศเฝ้าฯ ถวายพระราชสาส์นและอักษรสาส์นตราตั้ง เป็นที่ถวายหรือพระราชทานเลี้ยงรับรองพระราชอาคันตุกะ และเป็นที่ประกอบพระราชพิธีต่างๆ





๑) พระที่นั่งจักรีมหาปราสาทองค์ตะวันออก (ชั้นกลาง)
เป็นห้องสำหรับสมเด็จพระมหากษัตริย์เสด็จออกรับแขกไปรเวตมีรูปหมู่ใหญ่ เป็นพระรูปสมเด็จพระมหากษัตริย์และพระบรมราชินีรัชกาลที่ ๕ พร้อมด้วยพระราชโอรสธิดา รูปนี้เป็นรูปสีน้ำมันเขียนที่ประเทศอิตาลี

 ๒) มุขกะสันตะวันออก (ชั้นกลาง)
ที่ผนังติดพระบรมรูปพระมหากษัตริย์ ตั้งแต่รัชกาลที่ ๑ แห่งพระรัตนโกสินทร์ เขียนด้วยสีน้ำมันขนาดใหญ่ อยู่ในกรอบปิดทอง
๓) พระที่นั่งจักรีมหาปราสาทองค์กลาง (ชั้นกลาง)
ท้องพระโรงหน้า มีพระรูปสมเด็จพระบรมวงศ์ผู้ใหญ่ฝ่ายหน้าที่ทรงคุณประโยชน์แก่ชาติ ศาสนา พระมหากษัตริย์
ท้องพระโรงกลาง
ก. พระที่นั่งพุดตานถม ปักพระมหาเศวตฉัตรเก้าชั้น สองข้างพระที่นั่งพุดตานถมซ้ายขวาตั้งเศวตฉัตรเจ็ดชั้น
พระที่นั่งพุดตานถมนี้ พระยาเพ็ชรพิชัย (จีน) ทำให้รัชกาลที่ ๕ สำหรับเป็นที่นั่งราชาอาสน์ราชบัลลังก์ประจำพระที่นั่งจักรีมหาปราสาท
ข. ผนังด้านตะวันออก ติกภาพเขียนสมัยรัชกาลที่ ๔ เสด็จออกรับเซอรยอนบราวริงอัครราชฑูตอังกฤษ เฝ้าถวายพระราชสาสน์ที่พระที่นั่งอนันตสมาคมในรัชกาลที่ ๔ (คือองค์เก่าที่รื้อเสียแล้ว)
ค. ผนังด้านตะวันตก ติดรูปเขียนราชฑูตไทย (โกษาปาน) ไปจำทูลพระราชสาสน์ต่อพระเจ้าหลุยที่ ๑๔ แห่งฝรั่งเศส ในสมัยแผ่นดินสมเด็จพระนารายมหาราช
ง. ด้านเหนือซีกตะวันตก ติดรูปเขียนภาพราชฑูตไทย สมัยรัชกาลที่ ๔ ไปเฝ้าจักรพรรดินะโปเลียนที่ ๓ ของฝรั่งเศส
จ. ด้านเหนือซีกตะวันตก ติดรูปเขียนภาพอัครราชฑูตไทยสมัยรัชกาลที่ ๔ เฝ้าสมเด็จพระบรมราชินีนาถวิกโตริยา แห่งประเทศบริเตนใหญ่
ท้องพระโรงหลัง
ต่อเนื่องกับพระที่นั่งบรมราชสถิตมโหฬาร เป็นท้องพระโรงสำหรับเสด็จออกฝ่ายใน
๔)พระที่นั่งจักรีมหาปราสาท องค์กลาง (ชั้นบน)
ก. ตรงกลางตั้งบุษบกทอง ประดิษฐานพระโกษพระบรมอัฐิรัชกาลที่ ๖
ข. ผนังด้านใต้ มีพระวิมานทองประดิษฐานพระโกษพระบรมอัฐิสมเด็จพระมหากษัตริย์และสมเด็จพระบรมราชินี รัชกาลที่ ๔ ที่ ๕
ค. ผนังด้านตะวันตก มีวิมานไม้ปิดทองประดิษฐานพระพุทธรูป
ง. ผนังด้านตะวันออก มีวิมานไม้ปิดทองประดิษฐานพระพุทธรูปประจำพระชนม์พรรษารัชกาลที่ ๔ ที่ ๕ และที่ ๖
๕) มุขกระสันตะวันตก (ชั้นกลาง)
ที่ผนัง ติดพระรูปสมเด็จพระบรมราชินีทุกรัชกาล และสมเด็จพระบรมวงศ์ผู้ใหญ่ฝ่ายในบางพระองค์ เขียนด้วยสีน้ำมันอยู่ในกรอบทองขนาดใหญ่
๖) พระที่นั่งจักรีมหาปราสาท องค์ตะวันตก
                                                                                   
                                                                                    .......................ฯ
พระที่นั่งจักรี                  ปราสาทรจนา                
ด้วยรัตนมาสแกมกล
                    สามยอดสูงเยี่ยมเทียมหน            
หาวหวนลมบน               ระบัดระบายชายคา        
                                                                                    .......................ฯ
                                                                        (คำประพันธ์ของเก่า)
อนึ่ง พระที่นั่งองค์นี้ เป็นพระที่นั่งที่สมเด็จพระปิยมหาราช โปรดให้สร้างติดต่อกับมูลสถานอันเป็นที่ประทับเดิมจริงๆ ตั้งแต่สมัยเมื่อพระองค์ทรงพระเยาว์ มีพระที่นั่งสำคัญตั้งอยู่ด้านหลังเฉพาะที่เกี่ยวข้องแก่พระองค์ผู้โปรดให้สร้างพระที่นั่งนี้ คือ
๑) พระที่นั่งมูลสถานบรมอาสน์ สร้างที่ประทับเดิมของสมเด็จพระเทพศิรินทราบรมราชินี ผู้เป็นพระราชชนนีของพระองค์ เคยใช้เป็นห้องพระราชทานเลี้ยง 
๒) พระที่นั่งสมสติเทวราชอุปบัติ ที่ตรงนี้เดิมเป็นที่ประสูติของพระองค์ ใช้เป็นห้องสูบบุหรี่ภายหลังกราพระราชทานเลี้ยง 
๓) พระที่นั่งดำรงสวัสดิ์อนัญวงศ์ 
๔) พระที่นั่งพิพัฒพงศ์ถาวรวิจิตร 
๕) พระที่นั่งบรมราชสถิตมโหฬาร เป็นที่ประทับส่วนพระองค์ 
๖) พระที่นั่งอมรพิมานมณี ห้องที่พระบรรทม 
๗) พระที่นั่งสุทธาศรีอภิรมย์ ห้องที่ประทับสมเด็จพระบรมราชินี 
๙) พระที่นั่งราชปรีดีวโรทัย ห้องที่ประทับเล่น 
๑๐) พระที่นั่งเทพดนัยนันทิยากร ห้องพระราชโอรสธิดา